حوادث و خيزش هاي غيرمنتظره و شتابان اخير در سطح منطقه، بسياري از تحليل‌گران سياسي را به تامل و حيرت واداشت و تحليل‌هاي متفاوتي از آن ارایه شد.

در اين ميان از منظر گفتمان انقلاب اسلامي اين حرکت‌ها در راستاي خيزش بيداري اسلامي تلقي و گسترش موج عدالت خواهي قلمداد شد، اما عده‌اي انقلاب‌هاي اخير منطقه را نشانه‌هايي دال بر نزديکي ظهور گرفتند و به تطبيق اين حوادث با نشانه‌هايي که در روايات درباره علايم آخرالزمان آمده است، پرداختند.

گروهي به نام «مبشران ظهور» در مستندي با عنوان «ظهور بسيار نزديک است» به تحليل اين حوادث و مطابقت دادن آن با نشانه‌هاي آخرالزمان پرداختند و حتي برخي اشخاص را طبق رواياتي، همان شخصيت‌هاي مطرح شده در روايات مربوط به ظهور دانستند. بعنوان نمونه، مقام معظم رهبري را «سيد خراساني» مطرح شده در روايات عنوان کردند، دکتر محمود احمدي نژاد، ریيس جمهور را «شعيب بن صالح» فرمانده امام زمان(عج) دانستند و ... توليد و انتشار اين مستند واکنش‌هاي علما و کارشناسان مهدويت را برانگيخت و سوال‌هاي جدي را در ذهن اقشار مختلف مردم به وجود آورد.

.'
'.

حوادث و خيزش هاي غيرمنتظره و شتابان اخير در سطح منطقه، بسياري از تحليل‌گران سياسي را به تامل و حيرت واداشت و تحليل‌هاي متفاوتي از آن ارایه شد.

در اين ميان از منظر گفتمان انقلاب اسلامي اين حرکت‌ها در راستاي خيزش بيداري اسلامي تلقي و گسترش موج عدالت خواهي قلمداد شد، اما عده‌اي انقلاب‌هاي اخير منطقه را نشانه‌هايي دال بر نزديکي ظهور گرفتند و به تطبيق اين حوادث با نشانه‌هايي که در روايات درباره علايم آخرالزمان آمده است، پرداختند.

گروهي به نام «مبشران ظهور» در مستندي با عنوان «ظهور بسيار نزديک است» به تحليل اين حوادث و مطابقت دادن آن با نشانه‌هاي آخرالزمان پرداختند و حتي برخي اشخاص را طبق رواياتي، همان شخصيت‌هاي مطرح شده در روايات مربوط به ظهور دانستند. بعنوان نمونه، مقام معظم رهبري را «سيد خراساني» مطرح شده در روايات عنوان کردند، دکتر محمود احمدي نژاد، ریيس جمهور را «شعيب بن صالح» فرمانده امام زمان(عج) دانستند و ... توليد و انتشار اين مستند واکنش‌هاي علما و کارشناسان مهدويت را برانگيخت و سوال‌هاي جدي را در ذهن اقشار مختلف مردم به وجود آورد.

مرکز تخصصي مهدويت وابسته به حوزه علميه قم در اطلاعيه اي اين مستند را به لحاظ محتوايي و سندي فاقد اعتبار و مردود دانست و اعلام کرد که انطباق دادن حوادث و اشخاص معاصر با شخصيت ها و رويدادهايي که در روايات به آن ها اشاره شده است، درست نيست.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر جواد جعفري، معاون پژوهشي موسسه آینده روشن (پژوهشکده مهدويت)، در گفتگو با خراسان به برخي از اين شبهات اشاره کرد و پاسخ گفت. در اين مطلب همچنين ديدگاه هاي حجت الاسلام والمسلمین مجتبي کلباسي، ریيس مرکز تخصصي مهدويت، آیت الله نجم الدين طبسي از استادان اين مرکز و حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهيان درباره مستند «ظهور بسيار نزديک است» مطرح شده است، که در ادامه آن را مي خوانيد.

تطبيق روايات بر اشخاص درست نيست
جعفري تطبيق روايات ظهور بر اشخاص را که در مستند «ظهور بسيار نزديک است» انجام مي شود، را نادرست دانست و گفت: ما چه مقام معظم رهبري را منطبق بر سيد خراساني بدانيم يا نه، وظيفه ما حمايت و همراهي با ايشان است. در اين مستند آقاي احمدي نژاد را «شعيب بن صالح» فرمانده امام زمان(عج) گرفته اند. يادم هست که در اوايل انقلاب برخي آقاي هاشمي رفسنجاني را فرمانده امام زمان(عج) مي دانستند. بعدها گفتند آقای رحيم صفوي همان فرمانده حضرت است، بعد آقاي شمخاني را مطرح کردند و ... حالا هم که آقاي احمدي نژاد را مطرح کرده اند. در اين که ايشان فردي خدمتگزار و دلسوز است، شکي نيست اما اين که مطابقت دهيم اصلا صحيح نيست. اگر تا مدتي که آقاي احمدي نژاد ریيس جمهور هستند، امام زمان(عج) نيامدند و ظهور اتفاق نيفتاد، فکر نمي کنيد ممکن است مردم نسبت به مهدويت بي اعتقاد شوند. ضمن اين که حمايت از افراد از جمله ریيس جمهور تا زماني است که آنها در مسير حق و اسلام و انقلاب اسلامي و رهبري باشند.

وي ادامه داد: تطبيق دادن علايم و مشخصات بر روايات مشکلي را از ما حل نمي کند و کار درستي نيست. در دوران غيبت وظايفي بر عهده ماست که هيچ امري نمي تواند آن وظايف را از دوش ما بردارد. الان تکليف ما در برابر اسلام و انقلاب و رهبري و دولت مشخص و روشن است و طرح اين بحث ها موجب تغيير در وضعيت ما نمي شود. فقط باعث مي شود عده اي اين مسایل و مطابقت دادن ها را تاييد و عده اي آن را رد کنند و شرايطي در جامعه حاکم شود که وظايف اصلي ما بر زمين بماند.

جعفري اين مطابقت ها را در خيلي از موارد داراي اشکال و خطا عنوان کرد و يادآور شد: چون اينها يک سري امور ظني و گماني و حدسي را منطبق مي کنند، ممکن است با پيدا شدن خطا و اشتباهات احتمالي مردم نسبت به اصل موضوع مهدويت دچار ابهام شوند.

تعيين وقت براي ظهور به معناي ادعاي علم غيب است
وي با اظهار تاسف از اينکه برخي از اين تطبيق ها همراه با تعيين وقت است، تصريح کرد: وقتي کسي به خود اجازه مي دهد براي ظهور تعيين وقت کند (به غير از رواياتي که براي ظهور وقتي را تعيين کرده اند) اين نتيجه حاصل مي شود که کسي که تعيين وقت مي کند، در اصل ادعاي علم غيب را مطرح مي کند و اين که او بر علم خداوند واقف است. بعد هم که پيش بيني او محقق نشد، آن وقت افراد نسبت به همه چيز بي اعتماد مي شوند و اين از آن انحرافاتي است که بايد جلوي آن گرفته شود.

وي با بيان اين که در اين مستند به صحبت هاي اشخاصي تکيه مي شود که بعدها آن افراد بيان اين حرف يا نحوه برداشت از آن را تکذيب کرده اند، خاطرنشان کرد: نمونه اين افراد آقای ري شهري است که اين استناد را تکذيب کرده است. بنابراين علاوه بر اين که اصل برخي از اين استنادها غلط است، برخي از اين استنادها هم درست منتقل نشده است. در اين راستا ما بايد سخن بزرگان در اين زمينه را براساس روايات تجزيه و تحليل کنيم. بعنوان نمونه از آيت الله العظمی بهجت(ره) نقل شده است که ايشان فرمود: پيرمردها هم ظهور را درک مي کنند اين جمله ايشان به اين معناست که پيرمردها هم نااميد نشوند.

منابع مستند ظهور نزديک است ضعيف است
وي منابعي را که مستند «ظهور بسيار نزديک است» به آنها تکيه مي کند، ضعيف دانست و تصريح کرد: در اين مستند به منابع ضعيفي مثل «بيان الائمه»، «خطبة البيان» ،«الزام الناصب» و ... استناد مي شود که از نظر علماي شيعه منابع ضعيفي است. علاوه بر آن به روايات هم به شکل تقطيع شده استناد مي شود يعني فقط بخشي از روايات گرفته شده و به صورت تقطيع شده از آنها استفاده مي شود و با يک سري بدفهمي و کج فهمي ارایه مي شود.

جعفري با بيان اينکه اصول مسلمي در انديشه ما وجود دارد که بايد نسبت به آن پايبند باشيم، افزود: حقانيت مقام معظم رهبري، انقلاب اسلامي، لزوم حمايت از ریيس جمهور و دولت خدمتگزار جزو اصول مسلمي است که همه ما بايد آن را رعايت کنيم اما حقانيت اين اصول کلي موجب نمي شود که ما در بحث هاي مهم ديني مثل آخرالزمان و ظهور حضرت مهدي(عج) بر اساس منابع معتبر و مستند عمل نکنيم. در چنين موضوعي بايد بر اساس منابع رجالي، سندي و دلالي وارد شويم و قضاوت کنيم و تحليل و بررسي اين روايات نيز نيازمند ورود افراد تخصصي در اين حوزه است.

مردم بايد در اين موضوعات به متخصصان امر مراجعه کنند
اين پژوهشگر مهدويت با اشاره به اينکه بحث هاي مربوط به آخرالزمان و ظهور همواره جزو موضوعات جالب و جذابي است که افراد سراغ آن مي روند، خاطرنشان کرد: احتمالا مستند ظهور بسيار نزديک است هم بحث هايي را بين مردم به وجود آورد اما مردم بايد بدانند در موضوعات حساسي مثل ظهور بايد سراغ افراد متخصص بروند. در اين مستند مدام تکرار مي شود که محققان عرصه مهدويت اين مطالب را بيان کرده اند، در حالي که متخصصان عرصه مهدويت که زيرنظر حوزه هاي علميه نيز قرار دارند، مطالب اين فيلم را در اطلاعيه مفصلي رد کرده اند و آن را به لحاظ متني و تحليلي دچار مشکل دانسته اند. اگرچه ممکن است برخي بگويند انتشار اين مطالب شوق ظهور را در مردم افزايش مي دهد و مردم اميدوار مي شوند که ظهور نزديک شده است، اما به نظر من به طور معمول اين شور و عشق در مردم وجود دارد و خطر انتشار اين مطالب از فوايدش خيلي بيشتر است. ضمن اينکه بايد بدانيم ما نمي توانيم زماني را براي ظهور تعيين کنيم زيرا اين امر در اختيار خداوند است. اگر هزاران سال ظهور عقب افتاد ما باز هم بايد اميدوارانه منتظر ظهور امام زمان(عج) باشيم.

آیت الله طبسي نیز با اشاره به تطبيق هاي انجام شده در اين فيلم بيان داشت: اين که تطبيق دادن ما احتمال باشد، اشکال ندارد، ولي اينکه بخواهيم به طور قطع اين تطبيق را ارایه کنيم، اشتباه است. اين تطبيق در مسایل حتمي نيز درست نيست، چه رسد به اين که در موارد غير حتمي انجام شود.

شخصيت شعيب بن صالح
وي درباره شخصيت شعيب که از نشانه هاي ظهور است، اظهار داشت: در روايات اشاره به اصل وجود «شعيب بن صالح» در عصر ظهور شده است، ولي تفصيلات آن حتي در يک روايت صحيح ديده نمي شود. در ۱۶ تا ۱۷ نصي که وجود دارد، اصل وجود شعيب بن صالح درست است که شخصي پيش از ظهور مي آيد. درباره تفصيلات، روايات کم اعتباري است که تفاوت هاي زيادي با هم دارد، از اين رو نمي توانيم به جمع بندي درستي برسيم.

به منابع معتبر استناد کنيم
وي همچنين به رواياتي که در اين فيلم ارایه شده است، اشاره کرد و گفت: بنده بعنوان کسي که يکي از اعضاي نگارنده المعجم بودم و کمتر روايتي درباره مهدويت وجود دارد که من آن را مطالعه نکرده باشم، مي گويم که اگر بخواهيم مطالبي را مستند نقل کنيم، بايد مولف، کتاب، ارزش مولف و کتاب در نزد شيعه و سني را در نظر بگيريم تا نتوانند از ما ايراد بگيرند.

سيد حسني ارتباطي به سيد خراساني ندارد
استاد برجسته حوزه علميه قم همچنين به مطالبي که درباره سيد خراساني در فيلم «ظهور بسيار نزديک است»، بيان شده است، اشاره کرد و گفت: درباره خراساني، علما در مقام تطبيق، زماني خراساني را «ابومسلم خراساني» و برخي آن را «براف ابن ليف» معرفي مي کنند؛ خود ابن طاووس نيز پس از تبيين ويژگي هاي خراساني، خود را خراساني معرفي مي کند.

وي با بيان اينکه سيد حسني ارتباط به سيد خراساني ندارد، اظهار داشت: معتبرترين روايت در ميان شيعيان در اين باره که در کتاب بحارالانوار علامه مجلسي آمده، حرکت حسني از مکه آورده شده است و ديگر سخني نمي گويد ما هنوز روايات حسني را نتوانسته ايم تثبيت کنيم، پس نمي توانيم وارد تفصيلات شويم.

آیت الله طبسي افزود: گاهي ائمه اطهار (ع) سخن از فرج مي کنند، ولي منظورشان گشايش است که گاهي فشار بر شيعه زياد بود که منظور از فرج، ظهور نيست، بلکه گشايش است.

همچنين کلباسي، از آمادگي اين مرکز براي مناظره با سازندگان مستند ظهور بسيار نزديک است، خبر داد و اعلام کرد: اين مرکز ابايي از مناظره ندارد و حاضر است در فضايي علمي به اثبات ادعاهاي خود بپردازد.

وي با اشاره به اين که تطبيق نا به جا که در مستند «ظهور بسيار نزديک است» انجام مي شود، قدمتي طولاني دارد تصريح کرد: ريشه بسياري از فرقه هاي خرافي را بايد در تطبيق هاي نا به جا دانست. چنانکه فرقه حنفيه محمد حنفه را به مهدي موعود نسبت دادند در زمان بني العباس، مهدي عباسي را با تطبيقي نا به جا، بعنوان مهدي موعود معرفي کردند. در حکومت موحدين که در شمال آفريقا و اسپانياي امروز تشکيل شد، بنيانگذارش ادعا مي کرد که من همان مهدي موعود هستم.

در مسایل اعتقادي با ظن و گمان نمي شود برخورد کرد
کلباسي بيان کرد: متاسفانه افرادي که در خوشبينانه ترين حالت مي توان گفت که احساسي هستند، حرف هايي را مطرح مي کنند که بر اساس ظن و گمان است، البته احساسات چيز بسيار خوبي است، اما در مسایل اعتقادي و اموري با اين درجه از اهميت نمي توان بر اساس حدس و گمان حرکت کرد و آيات و روايات بسياري از جمله آيه شريفه «ان الظن لايغني من الحق شيئا» اين مدعا را تاييد مي کند. اين آيات و روايات به ما مي فهماند که نبايد حرف جاهلانه بزنيم و سخني را که مقدمات آن غيرعلمي است، بيان کنيم.

در مقام تطبيق روايات بايد محتاط بود
پناهيان نیز در پاسخ به سوالي درباره اين مستند و با اشاره به کليت موضوع و بدون اشاره به جزیيات تطابق و مصداق‌سازي‌ها گفت: «اخيرا دوستان خيلي از بنده درباره مستند «ظهور بسيار نزديک است» سوال مي کنند. بنده دخالتي در توليد اين مستند نداشته ام و نمي دانم از کدام سخنراني بنده استفاده شده است. اين لوح فشرده (سي.دي) را هنوز نديده ام؛ لذا اظهارنظر سخت است. ولي هميشه سفارشم به افرادي که در اين زمينه ها کار مي کنند، اين بوده است که در مقام تطبيق مصاديق محتاط باشند. اولا اگر دلايل محکمي ندارند، به سمت بيان احتمالات نروند و اگر دلايل محکمي براي تطبيق دارند، با احتمال بيان کنند. هر چند اساسا بنده زياد با پرداختن به «حوادث ظهور» موافق نيستم و تصور مي کنم بيش از آن بايد به «قواعد ظهور» پرداخت. يعني ببينيم حضرت در چه شرايطي قيام خواهند کرد، آن شرايط را بشناسيم و حتي تا آنجا که مي توانيم آن شرايط را ايجاد کنيم».

وي ادامه داد: البته اين به آن معنا نيست که اخبار مربوط به حوادث در آستانه ظهور را کنار بگذاريم. بايد اخبار مربوط به حوادث آخرالزمان را جدي بگيريم. معنا ندارد ائمه هدي عليهم السلام اخباري را درباره ظهور بيان فرموده باشند، ولي غرض شان اين باشد که آنها را مورد مطالعه و بررسي قرار ندهيم و چشممان را به روي واقعيت ها ببنديم و هر اتفاقي افتاد، بگوييم: «نه معلوم نيست اين همان اتفاق باشد». البته اگر تطبيق داديم ولي تطبيقمان صحيح از آب در نيايد، هم فاجعه اي رخ نداده است. بالاخره معلوم است که اين تطبيق ها احتمالي است. نبايد به دليل احتمال صحت نداشتن بررسي را کنار بگذاريم. اينکه اين گونه حرف ها بازار پيدا مي کند، به اين دليل است که اوضاع عالم و وضع منطقه کشش اين گونه بررسي ها را دارد و بايد کساني که اهل فن هستند، بيايند و نتيجه مطالعات خود را بيان کنند.»

وقوع برخي از اين خيزش ها، در روايات آمده است
پناهيان خاطرنشان کرد: «وقوع بالاخره اخباري درباره منطقه در روايات آمده است. حتي محل دقيق ظهور سفياني بيان شده است و الان هم در اين التهابات، همه حساسيت پيدا کرده اند. خب، طبيعي است هر حرکتي مورد دقت قرار بگيرد که نکند اين حرکت همان باشد که در روايت آمده است. البته سند برخي از روايات هم ضعيف است. يعني به دليل مجهول يا موثق نبودن برخي از روايات، نمي توانيم به صحت آن مطمئن باشيم، ولي در برخي از همين روايات هم حوادثي بيان شده است که به عينه رخ مي دهد. بعد معلوم مي شود روايت صحيح بوده است اما سند نداشته و ما روايات را نمي شناخته ايم. لذا از کنار اين روايات هم نمي توان به راحتي گذشت. الان اتفاقاتي در مصر و ليبي مي افتد. ما در اخبار مربوط به ظهور امام زمان(عج) داريم که در اين منطقه ها حرکت هايي مي شود. با اينکه احتمال سوءاستفاده از علايم آخرالزمان از طرف هر جرياني وجود دارد، ولي ائمه هدي(ع) از گفتن اين علايم صرف نظر نکرده اند. حتما براي اين بوده است که کساني که در ايام آن وقايع قرار مي گيرند، حساس شوند. جلوي سوءاستفاده ها را راحت مي توان گرفت.»